Het telen van wintergerst als rust- of vanggewas tussen de maisteelten kan steeds doelgerichter worden ingezet. Maar hoe kies je nu een geschikt ras? Volgens Syngenta zitten er veel kansen in hybride wintergerstrassen. Hiermee staat er een robuust gewas op het land, dat minder bespuitingen vraagt en goed is voor de bodem.
“Wintergerst is een klassieke teelt. Iedereen kent het, loonwerkers kunnen goed ermee overweg, en het bezorgt weinig extra werk gedurende het groeiseizoen. Daarnaast geeft het je de mogelijkheid om de sterkste groenbemesters al in juli te zaaien. Zo kun je de bodem in dat jaar zo goed mogelijk optimaliseren met als doel de opvolgende jaren significant hogere opbrengsten te halen met je hoogsalderende gewassen. Kortom, wintergerst past perfect in het bouwplan van een melkveebedrijf”, bepleit Wouter Wijnhout van Syngenta. In het bijzonder wijst Wijnhout melkveehouders op hybride wintergerstrassen, die een bijzonder genetisch profiel hebben.
Op de markt
Hybride wintergerst is niet nieuw. Al in 2003 kwamen, na tien jaar veredeling, de eerste hybride gerstrassen op de markt in Engeland. Deze rassen bleken een hoger opbrengstpotentieel te hebben en robuuster te zijn, dankzij een uniek genetisch profiel. Verschillende landen gingen vervolgens aan de slag met het veredelen van hybride gerstrassen, waaronder Syngenta in de Benelux. De afgelopen tien jaar is de verkoop van hybride gerstrassen in Europa significant gestegen. En sinds dit jaar gaan deze rassen in veel grotere volumes de Benelux-markt op onder de vleugels van Syngenta.
Wat is hybride wintergerst?
Hybride gerstrassen zijn het resultaat van vermeerdering binnen een lange ouderlijnenteelt, waarbij de positieve eigenschappen van ouderlijnen zijn samengebracht in één hybride ras. Dit wordt het heterosis effect genoemd.
Het resultaat hiervan is dat hybride gerstrassen in moeilijke jaren tot meer dan tien procent extra graanopbrengst laten zien ten opzichte van klassieke gerstrassen. In goede jaren ligt dit op zes tot zeven procent meeropbrengst, volgens officiële rassenproeven van CARAH in België in het teeltseizoen 2023-2024. Ook voor stro wordt er gemiddeld 1,3 ton per hectare meer geoogst.
Betere beworteling en uitstoeling
Hybride gerstrassen hebben een betere beworteling en uitstoeling dan klassieke gerstrassen. Dit zorgt ervoor dat deze rassen efficiënter omgaan met nutriënten, zoals stikstof, en water. “In het voorjaar heb je een krachtiger gewas staan”, vertelt Roel Van Avermaet, Technical Expert Benelux bij Syngenta. “Daarom adviseren wij om de stikstofgift meer naar voren in het seizoen te trekken. Geef gerust zeventig procent bij de eerste gift. Al die stoelen dienen namelijk vroeg in het seizoen voldoende voeding te krijgen om uit te kunnen groeien tot mooie halmen.” Daarnaast kan, dankzij de betere beworteling en uitstoeling, de zaaidichtheid van hybride rassen met 25 procent worden verlaagd.
Hybride wintergerstrassen staan bekend om betere beworteling en uitstoeling dan klassieke gerstrassen.
Een extra tip voor een goede uitvoering van de gerstteelt is om voldoende groeiregulatoren toe te passen. Legering ligt namelijk ook bij gerst op de loer, net als bij andere graanrassen. “Door voor de eerste knoop groeiregulatoren in te zetten, zorg je ervoor dat de voet aan het begin van het seizoen al sterk staat”, adviseert Van Avermaet.
Unieke resistentie tegen het dwergvergelingsvirus (BYDV)
Het aanbod aan (voer)gerstrassen is grofweg onder te verdelen in drie groepen: klassieke rassen, klassieke BYDV-tolerante rassen en hybride rassen (met of zonder BYDV-resistentie). De HYVIDO® Neo hybride gerstrassen zijn de eerste gerstrassen met een volledige resistentie tegen alle stammen van BYDV, en hebben bijna een vergelijkbare graanopbrengst als de niet-resistente hybride rassen.
Dit is te danken aan het nieuwe Yd4-gen, dat wintergerst op drie vlakken beschermt tegen BYDV. Allereerst zorgt dit gen ervoor dat de plant een geur afgeeft, dat bladluizen ervan weerhoudt om deze plant als gastheer te kiezen. Vervolgens vormt de dikke wand van de bladeren en stengels een fysieke barrière, waardoor penetratie moeilijker is. De bladluizen hebben meer speeksel nodig om door de wand heen te komen, wat de insecten uitput. De derde, en tevens belangrijkste stap, is dat het virus niet overleeft in de plant. Na tien dagen wordt er geen BYDV meer gevonden in hybride gerstrassen. Bij tolerante rassen blijft het virus wel aanwezig in de plant, waardoor bladluizen nog steeds besmet kunnen raken en het virus kunnen overdragen.
“Deze resistentie zorgt ervoor dat je, afhankelijk van de ziektedruk in het jaar, met minder tot zelfs geen insecticide-bespuitingen uit de voeten kunt. Doordat het gewas robuuster en weerbaarder is, ligt het rendement en het effect van bespuitingen lager”, aldus Wouter Wijnhout van Syngenta. “Ook zorgt de sterke uitstoeling en een groter gewas ervoor dat er tot zeventig procent minder zaadproductie van duist wordt gezien, in vergelijking met klassieke wintergerst.”
De strook met klassieke wintergerstrassen op een proefveld van Syngenta in Westmaas staat er duidelijk anders bij.
Aanvulling op bouwplan
Op wat voor bedrijven zouden dit soort gerstrassen kunnen passen? Volgens Wijnhout kan hybride wintergerst in veel gevallen een interessante aanvulling zijn op het bouwplan, als rust- of vanggewas. “Als je de groenbemester tagetes wilt inzaaien, dien je in juli het perceel al vrij te hebben. Met wintergerst kan dat”, aldus Wijnhout. Daarnaast is deze teelt gemakkelijk in te passen in bestaande bouwplannen, doordat de zaaiperiode flexibel is. Wintergerstrassen komen het best tot hun recht bij het zaaien rond half oktober. Maar uit de praktijk blijkt dat uitzaai in november ook nog steeds goede resultaten oplevert.
Nu beschikbaar
De afgelopen jaren heeft Syngenta de productie van hybride gerstrassen opgeschaald op proefvelden in Frankrijk, Duitsland en Engeland. Dit proces dient op minimaal één kilometer afstand van andere gerstrassen plaats te vinden. De rassen dienen apart geoogst en geschoond te worden, en zelfbestuiving dient nadrukkelijk vermeden te worden. Kortom, de nieuwe hybride wintergerstrassen hebben al een lange weg achter de rug.
Dit jaar bevat het HYVIDO® Neo pakket drie gerstrassen: SY ZOOMBA, SY KESTREL en SY SPAROO, die beschikbaar zijn voor uitzaai in 2025.
Tekst en beeld: Kim Sjoers
