In 2023 hebben de Koeien & Kansen deelnemers Van de Heijning in Hulst (Zeeland) gekozen voor een nieuwe teelt. De keuze voor veldbonen zorgde ervoor dat ze een hogere score binnen de eco-regeling van het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) realiseerden. Deze teelt droeg bij aan het het verbeteren van de biodiversiteit en leidde daarnaast tot een extra vergoeding. In de praktijk bleek de keuze voor goud in de eco-regeling nog niet financieel aantrekkelijk te zijn.
Brons, zilver of goud in de eco-regeling?
In de situatie zonder de aanpassingen zouden vader Wim en zoon Wim (jr) in zilver vallen en 100 euro per hectare ontvangen. Door 2,5 hectare stikstofbindend gewas op te nemen in het bouwplan in plaats van de teelt van mais komen ze in aanmerking voor de uitbetaling van goud in de eco-regeling. Dat is goed voor vergoeding van 200 euro per hectare.
Vergoeding van eco-regeling omlaag
Afgelopen jaren hebben ze verschillende teelten zoals soja, sorghum en meteil geprobeerd. Dus om te experimenteren met 2,5 hectare veldbonen, als nieuwe eiwitrijke teelt, was voor deze ondernemers geen probleem. Deze 2,5 hectare veldbonen zou leiden tot 59 hectare x 200 euro in plaats van 59 x 100 euro. Oftewel, 5.900 euro meer inkomsten dan bij het niveau zilver.
Echter, vorige week is gepubliceerd dat de vergoedingen binnen het nieuwe GLB naar beneden worden bijgesteld vanwege het grote succes. Van die 200 euro zal waarschijnlijk nog maar 148 euro per hectare worden uitgekeerd. Zilver is naar beneden bijgesteld van 100 euro naar 74 euro per hectare. Hieronder een sigarendoosberekening van de kosten en opbrengsten van het nieuwe GLB en de teelt van de bonen.
| Omschrijving | Berekening | Kosten € | Opbrengsten € | |
|---|---|---|---|---|
| GLB | goud i.p.v. zilver | (€148- €74) x 59 ha | 4.366 | |
| Veldbonen (3 ton/ha) | marktprijs 0,26/kg prod. | 1.950 | ||
| Aankoop mais | 2,5 ha mais | 2,5 x 2.500 | 6.250 | |
| Teeltkosten | 2.5 ha veldbonen | 2,5 x 850 | 2.125 | |
| Dorsen en malen | 2,5 ha veldbonen | 2,5 x 250 | 625 | |
| Totaal | 9.000 | 6.316 |
In tabel 1 is inzichtelijk gemaakt wat de kosten en opbrengsten zijn, die de teelt van veldbonen met zich meebrengen. De marktprijzen voor veldbonen lagen afgelopen zomer rond de € 0,26/kg product. Dus wanneer je het product zou verkopen, zou je dit als inkomsten mee kunnen tellen. De heren hebben het laten malen en gaan de veldbonen als krachtvoervervanger aan hun koeien verstrekken.
Predicaat goud in eco-regeling niet lonend in deze situatie
Het telen van de veldbonen ging bij de familie Van de Heijning ten koste van het areaal maisland. Hierdoor moesten zij dit jaar 2,5 hectare mais à 2.500 euro per hectare extra aankopen. De teeltkosten kennen een behoorlijke spreiding met 700 euro tot 1.000 euro per hectare. Dit hangt sterk af van het aantal bespuitingen en welke werkzaamheden ze zelf uitgevoerd of juist uitbesteed hebben. In dit voorbeeld komen we uit op een gemiddelde kostenpost van 850 euro per hectare.
Door de lagere opbrengsten van de bonen dan verwacht en de lagere vergoeding van het GLB zijn de kosten aanzienlijk hoger dan de opbrengsten. Het verschil tussen kosten en opbrengsten is met de nieuwe GLB-vergoeding bijna 2700 euro bij de teelt van 2,5 hectare veldbonen en 3 ton opbrengst per hectare. Dit jaar is meer biodiversiteit via het eco-regeling predicaat ‘goud’ dus niet lonend.
In de oorspronkelijke situatie met 200 euro voor goud en 100 euro voor zilver zou het verschil 1.150 euro zijn geweest. Bij een opbrengst van 5 ton zouden de opbrengsten gelijk zijn aan de kosten.
Veldbonen maken plaats voor luzerne
Na de teelt van de bonen hebben de ondernemers luzerne ingezaaid. Ook een stikstofbindend gewas. Deze is al één keer geoogst dit jaar. Waarbij de kosten en opbrengsten ongeveer gelijk waren. Daarom is deze niet apart meegenomen in het kostenplaatje. Luzerne past in het systeem bij Wim en Wim beter, omdat het meegemaaid en vervolgens ingekuild kan worden met het gras. Afgelopen jaar was deze teelt geen optie in verband met het zaaimoment.
Afgelopen jaar zijn er door veel landbouwers inspanningen verricht om een niveau hoger te komen op het GLB-podium. Waarbij de waardes van de eco-vergoedingen uitnodigend werkte. Nu de vergoedingen naar beneden bijgesteld zijn en de opbrengsten lager waren dan verwacht, is het nog maar de vraag hoeveel inspanningen ondernemers gaan verrichten om op de hoogste trede van het GLB-podium te komen.
Bron: Verantwoorde Veehouderij
