“Niet op gevoel kiezen voor gesekst sperma, maar op basis van euro’s”

In vergelijking met het buitenland blijft Nederland achter met het gebruik van gesekst sperma. Dit terwijl strategisch inzetten van gesekst sperma voor een plus in de opbrengsten kan zorgen. Hoe groot die plus is, wordt duidelijk als we de Saldocalculator van AI-Total invullen. “Deze calculator helpt de veehouder om de baarmoeder van de koe beter tot waarde te laten komen”, vertelt Jan de Vries van de fokkerij-organisatie.

Een koe kan op drie manieren geld opleveren. Via de melk, aan de slachthaak en via de baarmoeder. Dit laatste door elk jaar een kalf te produceren. Door op de betere koeien en vaarzen vrouwelijk gesekst sperma in te zetten, is er grote (doorgaans 90 procent) kans op een vaarskalf. Zo kunnen meer dieren worden geïnsemineerd met Belgisch Blauw. Dit betekent dat je als veehouder genoeg vaarskalveren krijgt van juist de dieren waar je een vaarskalf zou willen en dus de maximale genetische vooruitgang en daarnaast een maximale opbrengst van verkochte kalveren. “Maar in Nederland wordt nogal onderschat hoeveel meer rendement je uit de baarmoeder kunt halen door gesekst sperma te gebruiken. Dit terwijl er Belgisch Blauwe kruisingen uit het buitenland worden gehaald omdat we de vraag niet aankunnen”, stelt Jan de Vries, algemeen manager van fokkerij-organisatie AI-Total.

Eén van de redenen voor terughoudendheid in gebruik van gesekst sperma is, naast de hogere prijs, de vermeende lagere bevruchtingskans. De Vries nuanceert dit echter. “Er zitten zeker verschillen in gesekst sperma.  Bij XY-sperma en bij gesekst 2M ligt het bevruchtingspercentage lager dan bij conventioneel sperma. Maar kies je de nieuwste technologie Sexed Ultra, dan ligt het bevruchtingspercentage gelijk en volgens sommige onderzoeken zelfs hoger dan bij conventioneel sperma. Dat komt doordat zwakke cellen eruit zijn gefilterd en door het toevoegen van kwaliteitsverhogende vloeistoffen.”

Wat wordt de winst bij gesekst sperma?

Een andere reden voor melkveehouders om gesekst sperma links te laten liggen, is dat het tot nu toe nooit makkelijk te voorspellen was wat de financiële voordelen zijn. De keuze ervoor wordt dan ook vaak niet zuiver rationeel gemaakt, maar ook op basis van emotie. Dit kan de komende tijd veranderen. Om melkveehouders te helpen een meer afgewogen keuze in het gebruik van gesekst sperma te maken, ontwikkelde AI-Total namelijk de Saldocalculator. Dit is een spreadsheet (in Excel) dat in een oogopslag duidelijk maakt wat meer of minder inzet van gesekst sperma de melkveehouder oplevert. De veehouder kan dit samen met zijn fokkerij-adviseur invullen.

Allereerst vult de melkveehouder zijn bedrijfsgegevens in op het spreadsheet. Denk hierbij aan de samenstelling van de melkveestapel, de tussenkalftijd, het vervangingspercentage en het inseminatiegetal. Bij de bedrijfsgegevens moet ook worden aangegeven welke soort gesekst sperma er wordt gebruikt (2M, 4M, gesekst Ultraplus of ABS). Dit vanwege de verschillende bevruchtingspercentages.  

Vervolgens wordt per diergroep (oudere koeien, vaarzen en jongvee) de huidige situatie omtrent inseminaties ingevuld. Het gaat dan om het percentage dat met een conventionele melkstier wordt geïnsemineerd, het percentage dat met een gesekste melkstier wordt geïnsemineerd, het percentage conventioneel met een vleesstier en het percentage gesekst met vleesstier. In het volgende onderdeel worden nog een keer dergelijke gegevens over stiergebruik ingevuld, maar dan voor de toekomstige situatie. De Saldocalculator vergelijkt meteen hoe de oude en de nieuwe situatie financieel uitpakken. Het dashboard op de eerste pagina maakt dit in een oogopslag duidelijk.

Werkt goed in de praktijk

Rutger Haanstra, als student van Aeres Hogeschool bezig met zijn afstudeerstage bij de fokkerij-organisatie, heeft de afgelopen maanden hard gesleuteld aan de Saldocalculator. “We zijn hem nog een beetje aan het finetunen, maar hij werkt al goed. Met een aantal melkveehouders hebben we hem in de praktijk getest. Bij sommigen van hen gingen echt de ogen open”, vertelt Haanstra. Hij pakt de Saldocalculator erbij om aan de hand van een voorbeeldbedrijf met honderd koeien te laten zien hoe de calculator werkt en wat het effect is van gesekst sperma. De melkveehouder in het voorbeeldbedrijf gebruikt nu gesekst sperma bij tien procent van de oudere koeien, bij vijftien procent van de vaarzen en bij 75 procent van de pinken. Voor de nieuwe situatie laat Haanstra de veehouder volledig overgaan op gesekst Ultraplus sperma. “Je ziet hier het verschil in omzet en aanwas: meer dan 10.000 euro op jaarbasis. Dat is een stijging van 29 procent. Voor deze melkveehouder meer dan een cent extra winst, dus voor alle duidelijkheid geen omzet, per kilogram melk”, laat Haanstra zien.

“Om netto een cent per liter extra te krijgen, moet je normaal gesproken hoge investeringen doen. Maar bij gesekst sperma valt dat enorm mee. Ja, de rietjes zijn duurder, maar je ziet dat je het makkelijk terugverdient. Het is een stukje optimalisatie van je bedrijf, zonder dat het je extra werk kost. Dat helpt om het werk leuk te houden”, stelt Jan de Vries.

De komende maanden gaat AI-Total de Saldocalculator in de praktijk introduceren. Als één van de eersten gaat Freyr KI-service, recent overgenomen door AI-Total, er de boer mee op. Andere KI-clubs zullen volgen. Volgens De Vries wordt de Saldocalculator ondertussen verder doorontwikkeld. “Zo rekent het model nu alleen met de extra waarde van duurdere vleeskalveren. We zouden de extra waarde van de betere vaarskalveren voor de melk er ook nog bij in kunnen verwerken. Ook afkalfgemak kunnen we nog meenemen. We zijn nooit uit-ontwikkeld. Maar de Saldocalculator zoals die er nu ligt, is al een goed instrument om veehouders te helpen om inzichtelijk te krijgen welk effect keuze voor gesekst sperma onderaan de streep heeft.”

Tekst: Gerben Hofman

Beeld: Shutterstock

---