In april kreeg de familie Buijs, Koeien & Kansen boeren in Etten-Leur, te horen dat zij het natuurland, die zij al jarenlang pachtten en onderhielden, niet meer in gebruik mochten nemen. Door het Didam-arrest moeten overheidsgronden, waaronder Staatsbosbeheergronden, openbaar aanbesteed worden, waardoor iedereen hierop kan inschrijven. Een score, gebaseerd op onder andere de afstand, duurzaamheidsscore, natuurinclusief/biologisch beheer, maar vooral de pachtprijs, bepaalt wie de gronden verkrijgt.
In het natuurgebied van Joris en Anita Buijs zijn de meeste percelen door het Didam-arrest van gebruiker gewisseld. In totaal is er ongeveer 80 hectare naar één nieuwe gebruiker gegaan. De familie Buijs verliest hierdoor ruim 16 hectare natuurgrasland en ruim 3 hectare natuurbouwland. Naar aanleiding van dit verlies stellen de ondernemers zich een aantal vragen. De twee belangrijkste zijn:
- Hadden we mee moeten gaan in de hogere pachtprijs voor natuurgrond?
- Hoe erg is het dat we de natuurgronden niet meer hebben?
Onderbouwing kosten en batenanalyse
Door het wegvallen van de natuurgronden mist het bedrijf verschillende opbrengsten of moet het extra kosten maken. Daar tegenover staan besparingen op uitgaven. Hieronder een overzicht van beide.
Gemiste opbrengsten uit natuurland
De gemiste opbrengsten komen voornamelijk door een lagere GLB-toeslag. Het bedrijf blijft wel in de categorie goud, maar de toeslag is lager door minder hectares. Andere gemiste inkomsten zijn van mestafzet, natuurhooi en natuurgerst. Het vervangend voer moeten nu extern aangekocht worden.
Joris heeft nu balen gekocht voor de pinken á 17 eurocent per kilo drogestof. In 2023 is er 87,8 ton drogestof aan gras gewonnen van het natuurland. Zowel geoogst als via beweiding. Van het bouwland is er 6,5 ton aan gerst gewonnen van 3,27 hectare, wat laag is en meer kost dan opbrengt. Het totale verlies aan opbrengsten bedraagt 29.643 euro.
Besparing op uitgaven
Aan de andere kant bespaart de familie Buijs op verschillende kostenposten. Zo hoeven ze de pacht van 190 euro per hectare voor het grasland niet te betalen. Het natuurbouwland werd voor 0 euro gepacht. De grootste besparing zit in arbeid en de post loonwerk en mechanisatie. De natuurgronden zijn slecht verkaveld en niet courant met veel slootkanten met bijbehorende afrastering.
Joris gaf aan dat ze dagelijks één uur langer bezig zijn met het vee controleren, naast enkele uren per week voor onkruidverwijdering, vlaggen zetten voor het maaien in verband met het wild, en onderhoud van afrastering en greppels. Dit komt neer op ongeveer 228 uur á 32 euro per uur. De kosten voor het oogsten en wegrijden van gras, zaaien en oogsten van bouwland, en vergroenen hiervan vallen ook weg. Daarnaast wordt er ongeveer 3000 euro per jaar bespaard op initiële uitgaven zoals afrastering en afwatering. Deze besparingen komen jaarlijks uit op ongeveer 28.881 euro.
Door het Didam-arrest worden de natuurgronden openbaar aangeboden, wat leidt tot een prijsopdrijvend effect door de hoge vraag naar grond. Voor deze gronde wordt komend jaar ongeveer €800-€900 per hectare betaald.
Invloed van verschillende pachtprijzen
Hieronder overzicht met verschillende pachtprijzen in combinatie met de opbrengsten en uitgaven:
| Pachtprijs per ha | €190 | € 235 | €800 |
|---|---|---|---|
| Gemiste opbrengsten | €29.643 | €29.643 | €29.643 |
| Bespaarde uitgaven | €28.881 | €29.633 | €39.074 |
Tabel 2 geeft weer dat bij een pachtprijs van 235 euro per hectare, zoals de familie Buijs het natuurland beheerde en inzette op het bedrijf, de opbrengsten en uitgaven redelijk in evenwicht zijn. Bij een pachtprijs van 800 euro per hectare, zoals die nu betaald gaat worden, kost de 16,71 hectare natuurgrasland en 3,27 hectare natuurbouwland 9.432 euro meer dan het opbrengt.
Bij huidige prachtprijs van 800 euro niet haalbaar
Bij de familie Buijs krijgen we de pacht van 800 euro per hectare niet recht gerekend. Maar bij iemand anders die door het verkrijgen van dit natuurland in een bepaalde melkstroom valt met een toeslag, een GVE-norm per hectare grasland, of rentekortingen, laat dit zich misschien wel recht rekenen. Door het wegvallen van de natuurgrond kan de bespaarde arbeid anders ingezet worden. Arbeid is een beperkende factor op het bedrijf, dus deze is zeer welkom voor andere zaken. Of het op lange termijn consequenties heeft, weten we nu nog niet. Dat zal de tijd leren. Of de natuur beter wordt door het openbaar uitgeven van de gronden? Dat mag je zelf beoordelen.
Bron: Verantwoorde Veehouderij
Beeld: ter illustratie
