Duurzaam produceren en een reële prijs voor de boer moeten eigenlijk samengaan. Dit blijft een actueel item. Maar wanneer is de prijs voor de boer eerlijk? En hoe reken je dat objectief uit, zodat het een leidraad is voor zowel producent als afnemers? In het project Houdbare melk is antwoord gevonden!
Duurzaamheidseisen
Het projectteam reisde naar Engeland waar het Cost of Production plus Profit (COP-PP)-model al ruim twaalf jaar draait. Een directe samenwerking tussen groepen melkveehouders en retailers. Zij maken afspraken over duurzaamheidseisen voor zuivel en de vergoeding daarvoor wordt modelmatig objectief berekend én uitbetaald. Zowel retailers als deelnemende boeren zijn tevreden. Iets voor Nederland?
Kostprijsverhoging
Duurzaamheidseisen leiden tot kostprijsverhoging. Hoeveel is die kostprijsverhoging? Zonder die wetenschap is het moeilijk onderhandelen over een meerprijs. Voor de eindpresentatie van het project ‘Houdbare melk’ kwam Matt Sheehan van de organisatie Promar over uit Engeland. Hij heeft in opdracht van het projectteam een COP-PP model gemaakt, gestoeld op de Nederlandse situatie. Duurzaamheidseisen krijgen een prijskaartje bovenop de gemiddelde kostprijs van een groep melkveehouders. Inzicht in het totale kostenplaatje biedt melkveehouders een sterker startpunt voor onderhandelingen met de afnemer van hun duurzame zuivel.
Duurzame melk
Voor het verkorten van de keten (een directe samenwerking tussen retailer en boer) lijkt in de Nederlandse situatie geen draagvlak en onvoldoende marktvolume te zijn. Concentratie van retailers bij enkele inkooporganisaties maakt dat zij gezamenlijk zuivel inkopen met weinig differentiatie in melkstromen. Sinds twee jaar is de binnenlandse zuivelmarkt enorm veranderd. Zo is zuivelaar FrieslandCampina in de markt gestapt met de On the Way to Planet Proof melkstroom, de JUMBO met Beter Leven 1 ster zuivel en Albert Heijn betrekt duurzame melk bij Royal Aware. Wat een gemeenschappelijke deler is van deze duurzame melkstromen, is dat er geen transparant en duurzaam verdienmodel voor de boer aan is gekoppeld. De extra kosten die boeren moeten maken om duurzaamheidscriteria in hun bedrijf te implementeren worden niet onafhankelijk berekend en niet volledig uitbetaald.
Hogere melkprijs
Is zo’n melkstroom, is die melk dan wel Houdbaar? Ons project laat zien dat een kostprijsmodel, zoals het Britse COP-PP model daarom een noodzakelijke aanvulling is. Dankzij het COP-PP model wordt objectief vastgesteld wat de meerprijs per liter zou moeten zijn voor de boer die de duurzaamheidseisen heeft toegepast. Dat geeft de melkveehouder een onderbouwing voor onderhandelingen over de opbrengstprijs. Het model kan ook gebruikt worden bij duurzame varkensvlees- of pluimveeconcepten.
Zuivelmarkt
Wat ons zorgen baart is dat de definitie duurzaamheid nu hoofdzakelijk door de zuivelmarkt zelf wordt geformuleerd. Is dit de duurzaamheid die bedoeld wordt door samenleving en overheid? Wij zien dat er nog heel wat moet gebeuren voordat daadwerkelijk sprake is van duurzame zuivel voor een eerlijke prijs. Een regierol van de overheid hierin bevelen wij zeker aan en zou ook in lijn zijn met de LNV-visie ‘Waardevol en Verbonden’. Dit is tevens van belang om boeren en consumenten te beschermen voor misleiding en te voorkomen dat fake duurzaamheid vanuit marktbelangen echte duurzaamheid in de weg staat.
Werkwijze Friesland Campina
Om een reële prijs op basis van het COP-PP model betaald te krijgen, is het lid zijn van de grote zuivelcoöperatie Friesland Campina een nadeel. Coöperatieboeren van Friesland Campina die duurzame melk produceren, krijgen de meerprijs niet volledig uitbetaald. Dit is momenteel binnen de coöperatie nog niet toegestaan vanuit het principe: alle leden (boeren) moeten evenveel uitbetaald krijgen. Wil de melkveesector echt een beter verdienmodel voor zuivel dat onderscheidend is, dan moet de werkwijze van deze coöperatie op dit punt ter discussie staan.
Bron: Netwerk GRONDig
