Het bedrijf van de familie Prins in het Friese Hantumhuzen heeft zich in de loop der jaren flink ontwikkeld. In hectares, in het aantal dieren, in productie, maar ook in koecomfort. “Een koe moet goed kunnen liggen en makkelijk weer kunnen opstaan”, stelt Hendrik Prins. Dit jaar investeert het bedrijf in nieuwe boxbedekking en een nieuwe gekartelde schoftboom.
De broers Hendrik en Reinder Prins melken in Hantumhuzen zo’n 290 koeien en hebben daarbij 170 stuks jongvee. Het bedrijf heeft 185 hectare grond in eigendom en daarbij 33 hectare pachtgrond van onder andere Staatsbosbeheer. De broers hebben het bedrijf overgenomen van hun ouders, die ook nog volop meewerken. Het bedrijf begon in de jaren 50 van de vorige eeuw als gemengd bedrijf met akkerbouw en melkvee op 30 hectare en breidde constant iets uit in koeien en grond. In 1993 werd bijvoorbeeld het bedrijf van de buurman met 40 hectare grond overgenomen. Op deze locatie, waar Reinder nu woont, staat het jongvee van de familie Prins. De stal op het hoofdbedrijf werd in 2011 een flink stuk verlengd. Sinds januari 2023 worden de koeien gemolken met behulp van 6 Fullwood Merlin robots. “Dit loopt vlot. We hebben met 6 robots op nog geen 300 koeien wel een beetje overcapaciteit, maar gokken erop dat we nog een beetje kunnen groeien”, aldus Hendrik.
Naast melkvee heeft het bedrijf een akkerbouwtak. De familie Prins verbouwt namelijk ook suikerbieten. De benodigde kennis en mechanisatie hiervoor komen ook weer goed van pas bij het verbouwen en oogsten van de voederbieten voor het melkvee. Van oudsher werkt de familie veel samen met akkerbouwers in de buurt als het gaat om ruilen van grond, afzet van mest of verbouwen van voer. Zo oogstte de familie deze zomer veldbonen als GPS bij een akkerbouwer.
Alles in eigen hand
De familie Prins weet van aanpakken. Waar het kan, worden werkzaamheden in eigen hand genomen. Insemineren en scannen op drachtigheid wordt zelf gedaan. Daar is Reinder de specialist in. Een loonwerker zal op het erf of land van het bedrijf niet snel worden aangetroffen. Qua mechanisatie is de familie namelijk volledig zelfvoorzienend. Inkuilen, bemesten, mais poten, mais hakselen: voor alles staat op het Friese bedrijf een machine in de schuur. “We hebben er plezier aan. En met bepaalde werkzaamheden willen we gewoon niet wachten op de loonwerker. Als het kan, moet het gebeuren”, stelt vader Doeke Prins, die ook aan de keukentafel is aangeschoven. Ook zaken als bouwen en verbouwen worden bij voorkeur binnen de familie geregeld. “Natuurlijk roepen we wel de hulp in van specialisten, maar wat we zelf kunnen doen, doen we zelf en samen komen we er wel”, is het credo de familie, die overigens ook buiten de deur de handen uit de mouwen steekt. Ook vrijwilligers- en bestuursfuncties worden belangrijk gevonden. “Je moet je niet blindstaren op alleen het eigen bedrijf.”
Koeien op de eerste plaats
Welke werkzaamheden er ook moeten worden uitgevoerd, één ding lijdt bij de familie Prins geen enkele twijfel: de koeien gaan altijd voor. Maar om alles goed te kunnen doen, moet het vlot lopen in de stal. “Ons doel met de koeien is simpel: we willen er geld aan over houden en er plezier aan beleven.”
Diergezondheid is belangrijk om vlot te kunnen werken. Hoogdrachtige koeien worden gevaccineerd om de kalveren via de biest extra weerstand te geven. Om insleep van ziektes te voorkomen, wordt er nooit vee aangekocht. Een veekoopman komt niet in de stal, maar kan de kalfjes meenemen uit het speciaal daarvoor ingerichte verblijf elders op het erf. Voor meer robuustheid in het koppel wordt al meer dan 10 jaar ingekruisd met rassen als Montbéliarde, Fries Roodbont en MRIJ.
Een belangrijke factor voor succes is ook de stalinrichting. “Een koe moet makkelijk kunnen gaan liggen en weer opstaan. Dat betekent dat de boxen in orde moeten zijn. Daarnaast speelt werkgemak een rol. Wij willen koeien kunnen vastzetten in het voerhek voor bijvoorbeeld een enting. Dan hoef je ze niet te vangen. Dit bespaart stress en tijd voor de veearts”, legt Reinder uit.
Vernieuwingen aan de ligboxen
Momenteel wordt er op het bedrijf van de familie Prins hard gewerkt aan de ligboxen. De R-box afscheidingen werden in het verleden al vervangen door zwevende boxafscheidingen. Nu zijn de schoftboom en de boxbedekking aan de beurt. “Teveel koeien bleven staan. Dan klopt er iets niet. Koeien moeten liggen herkauwen, slapen of vreten”, stelt Hendrik.
Samen met hun vaste leverancier DSD Stalinrichtingen keken de ondernemers naar verbetermogelijkheden. Vervangen van de rechte schoftboom door een gekartelde schoftboom zou een deel van het probleem moeten oplossen. De gekartelde schoftboom geeft de koe meer ruimte, waardoor ze gemakkelijker gaat liggen en opstaan zonder zich te bezeren. Een ander deel zat hem in de koematrassen. Deze dateren uit 2013 en waren aan de dunne en de stugge kant. Door deze te vervangen door de nieuwe Innova-koematrassen, zouden de koeien weer makkelijker kunnen gaan liggen, blijven liggen en soepel weer opstaan.
Besloten werd om de nieuwe schoftboom en de nieuwe matrassen eerst in een deel van de stal aan te brengen. Het verwijderen van de oude matrassen werd door de familie Prins zelf gedaan. Het aanbrengen van de nieuwe matrassen was iets dat de familie, bij uitzondering, toch maar uitbesteedde aan de leverancier. “Dit is specialistisch werk en het moet snel gebeuren, want de koeien moeten wel ergens kunnen liggen. Aan het verwijderen van de oude matrassen hadden we trouwens zelf de handen al meer dan vol.” De nieuwe matrassen en de gekartelde schoftboom zitten er nu een paar weken in, maar het effect is al goed te zien. “Je kunt duidelijk zien aan welke boxen de koeien de voorkeur geven. Het gedeelte van de stal waar de boxbedekking en de schoftboom zijn vervangen is drukker bevolkt dan elders in de stal. Dat is een teken dat je het goed doet.”
Combinatie van comfort en hygiëne
De Innova koematrassen zijn nieuw in het assortiment van DSD Stalinrichtingen. Ze zijn gemaakt van 55 millimeter dik schuimrubber. Dit is stevig, maar tegelijk zacht en veerkrachtig. De matrassen worden bij montage overtrokken met sterk dik rubber. Zo ontstaat een comfortabel en hygiënisch ligbed voor koeien. De matrassen lopen op het eind iets af. Daardoor loopt vocht er gemakkelijk af. “Waar de koe ligt, is de matras dik en daar waar vocht eraf moet lopen dunner. Dat is ideaal”, aldus Reinder Prins.
Op afstand bedienbare hekwerken
Andere recente verbeteringen in de stalinrichting zijn de op afstand bedienbare hekwerken die van pas komen bij het geleiden van ophaalkoeien voor de robot. Ook zijn er handige hekken in de inseminatieruimte. Vanaf de voergang kunnen de veehouders de hekken eenvoudig naar beneden laten zakken, waardoor tochtige koeien van elkaar worden gescheiden. Voor de komende jaren staan er bij de familie Prins nog wel meer punten op het wensenlijstje als het om stalinrichting gaat. Zo wordt er gedacht aan een ventilator bij de droge koeien.
De familie Prins is van oudsher klant bij DSD Stalinrichtingen. “Douwe Soepboer, de oprichter van DSD Stalinrichtingen kwam hier vroeger al. De relatie is altijd goed gebleven. Als er wat is, helpen ze je snel. En ze zijn flexibel. Ze vinden het geen probleem als je montagewerkzaamheden zelf wilt doen,” besluit Hendrik Prins.
Tekst en beeld: Gerben Hofman
