Er zijn zeer veel verschillende keuzes ligboxen bedding op de markt. Maar wat is nou de beste keuze? Of u nu gescheiden mest gebruikt in diepstrooiselboxen of zaagsel op koematrassen, aan alle materialen kleven voor- en nadelen. Het koecomfort, de hygiëne van de boxen maar ook het gemak voor u als veehouder spelen een belangrijke rol bij de uiteindelijke keuze.
De keuze van uw ligboxen vulling heeft, naast invloed op het koecomfort, ook een belangrijke invloed op het risico op mastitis. Wanneer u er voor kan zorgen dat de ligboxen op uw bedrijf schoon zijn geven omgevingskiemen als E. coli en Streptococcus uberis minder snel mastitis. De verschillende soorten ligboxen vulling kunnen worden opgedeeld in organische en anorganisch materiaal. Anorganisch materiaal is bijvoorbeeld zand. Voordeel hiervan is dat bacteriën hierin niet kunnen groeien en ze dus een positief effect hebben op het voorkomen van mastitis. Daarnaast biedt zand het hoogste koecomfort, koeien verkiezen zand als vulling boven andere. Zand in de boxen vergt echter veel aanpassingen op het bedrijf, bijvoorbeeld in de verwerking van mest. Machines als de mestschuif hebben bij zand tevens snel last van slijtage. De meeste ligboxen worden daarom gevuld met organisch materiaal, zoals stro, zaagsel, gescheiden mest of compost. Bacteriën kunnen in dit met organisch materiaal gevuld ligbed wél groeien. Een goed management van de ligbedden is dus extra van belang om een optimale ligbox hygiëne te behouden en zo mastitis te voorkomen.
Stro
Voordeel van stro in de ligboxen is dat het comfortabel is voor de koeien. In Nederland wordt stro in verschillende vormen gebruikt; (fijn) gehakseld, in stropellets of in een kalk-water-stro mengsel. De Streptococcus uberis bacterie gedijt echter goed in stro, op bedrijven die stro gebruiken als bedding wordt S uberis mastitis vaker aangetoond. Preventie ligt, naast het goed schoon houden van de boxen, in een goede uierhygiëne, gebruik van een passend dipmiddel en zorgen voor een goede consistentie van de mest. Het afkalfhok vergt extra aandacht en moet te allen tijde bedekt zijn met een dikke laag schoon stro. Koeien lopen wanneer ze hierin zitten (rondom afkalven of bij ziekte) namelijk een verhoogd risico op infectie van het uier.
Zaagsel
Zaagsel heeft als voordeel dat het zeer goed vocht opneemt. Nadeel is dat bacteriën als Klebsiella en E. coli zich er goed in handhaven. Klebsiella geeft zeer heftige mastitis en komt voort uit zand. Los gestort zaagsel met een groot aandeel schors (en dus zand) zijn extra risicovol. Gebruik liever zaagsel verpakt in plastic baaltjes en/of bewaar het zaagsel op een schone en droge plek.
Gescheiden mest/ biobedding
Diepstrooiselboxen goed gevuld met gescheiden mest geven een optimaal koecomfort. Om een goede boxhygiëne te waarborgen moet het droge stof gehalte meer dan 30% zijn voordat het de boxen in gaat. Omdat bacteriën snel kunnen groeien in gescheiden mest moeten de boxen goed droog worden gehouden en zeer frequent worden schoon gemaakt. De boxen worden minder snel vies en de koeien blijven schoner als de boxen goed gevuld zijn; tot de achterrand en omhoog lopend naar de voorkant van de box in een lichte helling.
Bijstrooien van kalk of andere ontsmettende producten
Op veel bedrijven wordt dit gedaan om overmatige bacterie groei in de ligboxen te voorkomen. Echter teveel gebruik van deze producten kan de uierhuid en spenen uitdrogen met een hoger risico op mastitis tot gevolg. Standaard advies van kalk is 50 gram/ box om de dag. Echter per bedrijf en jaargetijde kan dit enigszins verschillen. Het hangt onder andere ook af van het aandeel verzorgende stoffen in uw dip. Bekijk de conditie van de spenen kritisch en verander de dosering van kalk indien nodig.
Het succes van stro, zaagsel of gescheiden mest in de boxen valt of staat bij het dagelijkse management; hoe vaak maakt u de boxen schoon, wordt er kalk of ander ontsmettend materiaal bijgestrooid, is er voldoende ventilatie in de stal, zijn er genoeg ligboxen, etc. In de strijd tegen mastitis door omgevingskiemen is een goede boxhygiëne echter van groot belang!
