In een tijd waarin milieuregels worden aangescherpt en mestafzetkosten oplopen, is het voor melkveehouders belangrijk om alle beschikbare stuurmiddelen optimaal te benutten. De BEX-berekening (Bedrijfsspecifieke EXcretie) is zo’n instrument. Op basis van de KringloopWijzer geeft BEX inzicht in de stikstof- en fosfaatexcretie op bedrijfsniveau. Dat biedt niet alleen milieuwinst, maar kan ook een aanzienlijk financieel voordeel opleveren.
Wat is BEX en waarom is het relevant?
BEX staat voor Bedrijfsspecifieke EXcretie en berekent hoeveel stikstof en fosfaat een bedrijf daadwerkelijk uitscheidt. Deze uitkomst wordt vergeleken met de forfaitaire normen. Ligt de BEX-uitkomst lager, dan ontstaat een zogenoemd BEX-voordeel.
Dat voordeel wordt steeds belangrijker, zeker nu de derogatie wordt afgebouwd en mestafzet duurder wordt. Minder excretie betekent minder mest afvoeren en dus lagere kosten.
Hoe komt een BEX-berekening tot stand?
De BEX-berekening is gebaseerd op gegevens uit de KringloopWijzer, waaronder:
- kuilanalyses
- begin- en eindvoorraden
- voeraankopen
- melkproductie
Hiermee ontstaat een nauwkeurig beeld van de mineralenstromen op het bedrijf. De resultaten geven melkveehouders concrete handvatten om gerichter te sturen op voer- en mestmanagement.
Volgens Anne van der Peet, adviseur Mest & Mineralen bij DLV Advies, ligt er in de praktijk veel potentie:
“Gemiddeld zien we een stikstofvoordeel van zo’n 5% en een fosfaatvoordeel van 15%. Vooral stikstof is vaak het knelpunt, maar juist daar valt ook de meeste winst te behalen.”
Het stikstofvoordeel is vooral te beïnvloeden via voermanagement, terwijl fosfaat sterker samenhangt met bodemtype en beschikbaarheid.
Wat levert BEX financieel op?
Een praktijkvoorbeeld laat zien wat BEX kan betekenen. Een melkveebedrijf met:
- 115 melkkoeien
- 80 stuks jongvee
- 70 hectare grond
- 9.000 kg melk per koe
- ureumwaarde 19
kan met een BEX-voordeel van 5% stikstof en minimaal 5% fosfaat jaarlijks circa € 6.500 besparen op mestafzetkosten.
“Dat geld verdien je niet vanzelf,” benadrukt Van der Peet. “Het vraagt vakmanschap. Denk aan bemesten op de juiste snedezwaarte en het optimaliseren van de balans tussen energie en eiwit in het rantsoen.”
Een richtlijn van 155 RE/kVEM en een ureumwaarde van 15 tot 17 vormen daarbij een goed uitgangspunt.
Technische aandachtspunten
Ook volgens adviseur Michiel Meindertsma (DLV Advies) begint BEX-voordeel bij de basis:
“Bemesten naar behoefte zorgt voor gras met minder overmaat aan eiwit, wat direct leidt tot een lagere stikstofexcretie.”
Het sturen op fosfaat is lastiger, omdat fosfaat minder mobiel is in de bodem. Hier speelt de bodemgesteldheid een grote rol. Daarnaast is de keuze van krachtvoer cruciaal. Door krachtvoer niet rijker te maken dan nodig aan eiwit en fosfor, kan gericht worden gestuurd op een gunstige BEX-uitkomst. Energierijke voeders verhogen de VEM-waarde en helpen de uitstoot van ruw eiwit en fosfaat te beperken.
Tijdig inzicht en bijsturen
Het behalen van een BEX-voordeel vraagt om inzicht en tijdige bijsturing. Bij DLV Advies wordt daarom ieder najaar een voorlopige inschatting gemaakt van het BEX-resultaat. Dat geeft melkveehouders de kans om nog te sturen, bijvoorbeeld via voer- of mestaanpassingen.
In januari volgt het definitieve resultaat, wordt de mestboekhouding afgerond en wordt vooruitgekeken naar het nieuwe jaar.
Wat betekent BEX voor jouw bedrijf?
BEX is geen papieren exercitie, maar een praktisch stuurmiddel dat bijdraagt aan lagere kosten, beter mineralenbeheer en toekomstbestendige bedrijfsvoering. Met de juiste begeleiding kan het verschil oplopen tot duizenden euro’s per jaar.
Bron: DLV Advies
