De ledenvergadering van de NVO heeft besloten om voor de december 2018 fokwaardendraai de Totaal Index Praktijk (TIP) op één punt aan te passen. Voor het eerst wordt de verwantschapsgraad ook ingewogen. Deze drukt de verwantschap uit van een stier met alle Nederlandse koeien van hetzelfde ras.
Zo zal een stier met 12% verwantschap bij willekeurig gebruik op de koeien van dat ras leiden tot een gemiddelde inteelt van 6% (de helft). Recent zijn publicaties naar buiten gekomen dat sinds de introductie van genomics de inteelttoename per generatie zorgwekkend is toegenomen. Het huidige fokwaardensysteem dwingt de KI’s min of meer om nieuwe stieren te zoeken binnen de veelgebruikte afstammingen en koefamilies om daarmee hoge totaalindexen te verkrijgen. Dit was de aanleiding voor de NVO om deze stap te ondernemen en daarmee een voorbeeld te tonen van hoe deze trend omgebogen zou kunnen worden.
"Sinds de introductie van de genomics is de inteelttoename per generatie zorgwekkend toegenomen"
Gangbare zwartbonte Holstein stieren
Alle gangbare zwartbonte Holstein stieren bij elkaar hebben een verwantschapsgraad van gemiddeld 10,7%. Per december krijgen stieren met een hogere verwantschap 21 TIP-punten aftrek per 1% verwantschapgraad. Lager verwante stieren krijgen juist in dezelfde mate pluspunten. Hierdoor blijft de gemiddelde TIP van alle gangbare zwartbonte stieren gelijk maar krijgen we een herschikking in de lijst waardoor outcross stieren naar boven komen en dus hopelijk meer kans zullen krijgen. Het kan nog steeds zijn dat een stier met een verlaagde TIP erg geschikt is voor een bedrijf met een qua bloedvoering afwijkende veestapel. Dit is gelijk aan alle andere fokwaarden, die een gemiddelde weergave zijn van de genetische effecten per kenmerk bij gebruik op het gemiddelde Nederlandse populatie niveau, wat tussen bedrijven onderling uiteraard ook verschilt. Daarom past het bij onze algemene aanbevelingen om je bij het kiezen van paringen niet te laten leiden door de TIP maar door de onderliggende fokwaarden en de specifieke afstamming van koe en stier.
Ranglijsten economische waarde
Daarentegen is de TIP wel geschikt voor het maken van ranglijsten die de economische waarde voor de Nederlandse markt weergeven met accent op productie en levensduur. Die economische waardering wordt nu versterkt omdat inteelt ook een economisch effect vertegenwoordigt doordat de zogenoemde ‘inteelt depressie’ negatief inwerkt op de totale netto opbrengst per koe, door o.a. verkorte levensduurdagen, verminderde productie en enigszins verminderde vruchtbaarheid. Er is gekeken naar het meest recente onderzoek op dit gebied van Virginia Tech (2010) USA om tot de inweegfactor 21 te komen.
Verwantschapsgraad
Binnen elk ras hebben stieren gezamenlijk een eigen gemiddeld verwantschapsgraad niveau en bij rode Holsteins is dat bijvoorbeeld gemiddeld 9,1%, en iedere stier behorend tot dat ras wordt individueel met die populatie vergeleken. Echter zijn bij een aantal veel gebruikte buitenlandse rassen geen verwantschapsgraden voor Nederland vooralsnog beschikbaar. De NVO heeft besloten om voorlopig de verwantschapsverrekening daarom alleen toe te passen op de zwartbonte en roodbonte Holsteins. Dat is niet ideaal maar zij vertegenwoordigen wel verreweg het grootste deel van de Nederlandse koeien populatie en is daarmee voor het inteelttoename probleem dan ook het meest urgent. Dat betekent dat de TIP niet meer geschikt is voor een gemengde rassenranglijst omdat dan geen eerlijke vergelijking mogelijk is.
Inkruisen
Het principe is dus dat de TIP nog beter zal helpen bij het maken van een economische ranglijst per ras. Voor het kruisen tussen rassen is de TIP niet een geschikte indicator omdat er dan geen sprake is van enige verwantschap en de belangrijke extra economische factor is dan de heterosis. Deze laatste moet apart bepaald worden voor elke specifieke combinatie van twee rassen.
Eerste aanpassingen gangbare zwartbonte Holsteinstieren
Als illustratie worden uit de gangbare zwartbonte populatie de stieren met de grootste aanpassingen weergeven en ook de nieuwe top en onderkant van TIP-lijst op basis van de augustus 2018 fokwaarden. Dit is een innovatieve benadering waarvan we nu moeten zien hoe het in de praktijk uitpakt. Het kan zijn dat er bij komende draaien nog aanpassingen nodig zijn.
Bron: NVO
