“We hebben een paar extra ogen en oren in de stal”

Jeroen Lohuis runt samen met zijn vrouw en zijn ouders bij Emmen een bedrijf met 260 melkkoeien en een akkerbouwtak. Met onder andere een voerrobot en een melkrobot is het bedrijf flink geautomatiseerd. Sinds juni vorig jaar gebruikt Lohuis nog een handig hulpmiddel: smaXtec. Hiermee kan hij de koeien beter in de gaten houden. “Je kunt net even sneller ingrijpen, waardoor je grotere problemen voorkomt.”

Het bedrijf van Lohuis ligt net boven Emmen in een prachtig veehouderijgebied met grote kavels. De familie, oorspronkelijk afkomstig uit Twente, streek hier in 2006 neer en bouwde het bedrijf uit tot wat het nu is: een gemengd bedrijf met 260 melkkoeien, 160 stuks jongvee en een akkerbouwtak met aardappelen, suikerbieten en uien.

Van de 195 hectare wordt 110 hectare ingezet voor het melkvee. Hierop verbouwt Lohuis gras en mais. “We willen risico’s spreiden. Als het in de ene tak niet goed gaat, dan hebben we de andere tak nog. Bovendien zijn we dankzij onze akkerbouw minder afhankelijk van mestafzet”, vertelt de jonge veehouder over de keuze voor twee takken.

“Het moet goed lopen”

Lohuis runt het bedrijf samen met zijn ouders en zijn vrouw. Zijn ouders zijn veel op het bedrijf zelf te vinden en zijn vrouw verzorgt met name de administratie en verricht hand- en spandiensten. Eén dag in de week werkt een ZZP-er op het bedrijf en daarnaast springen een losse zaterdaghulp en stagiaires bij. Met relatief weinig mensen wordt het hele bedrijf dus draaiend gehouden.

Het scheelt dat het melken en voeren geautomatiseerd verlopen. Het melken wordt gedaan in vier Lely A3 Next melkrobots die centraal in de in 2013 gebouwde stal staan opgesteld. Een Mullerup-voerrobot, die er al vanaf het begin in zit, zorgt ervoor dat er voortdurend voldoende vers voer voor het voerhek ligt. Momenteel voert Lohuis 60-40 gras-mais, aangevuld met krachtvoer, vet, mineralen en tarwegistconcentraat.

De stal is voorzien van diepstrooiselboxen met daarin een mengsel van gescheiden mest met kalk-water-stro. De stal is voor het grootste deel voorzien van een dichte vloer waarop een Lely Discovery de mest verwijdert. De melkkoeien zijn opgedeeld in drie groepen: nieuwmelkte koeien, vaarzen en oudmelkte koeien. Voor in de stal is er een groot strohok dat kan worden opgedeeld in vijf verschillende hokken voor koeien die moeten afkalven of iets mankeren. De melkveehouder streeft naar een zo hoog mogelijk voersaldo per dag met een gezonde veestapel. “Ik ben geen lage kostenboer, maar wil wel de touwtjes zo goed mogelijk in handen hebben. Als je dat niet hebt, kun je beter vijftig koeien minder melken.”

Meer dan een tochtdetectiesysteem

Vorig jaar zomer was Lohuis op zoek naar een nieuw hulpmiddel voor tochtdetectie. Het oude systeem met pootbandjes was aan vervanging toe. De melkveehouder vergeleek meerdere systemen die hem zouden kunnen helpen tochtige koeien te signaleren. Eén van deze systemen was smaXtec. Een systeem dat duidelijk meer doet dan alleen tochtigheid detecteren.

SmaXtec houdt met behulp van een bolus in de netmaag de koe heel precies in de gaten. De bolus meet de lichaamstemperatuur, herkauwactiviteit, activiteit en de wateropname van het dier. De resultaten zijn real-time via een app of via de computer te bekijken. De gegevens die de bolus doorgeeft, of een combinatie ervan, zeggen veel over zaken als gezondheid van het dier, eventuele tochtigheid en afkalfmoment. “Toen ik die mogelijkheden zag, heb ik niet lang getwijfeld. Dit systeem signaleert ook gezondheidsproblemen en dat doen andere systemen niet.”

Minder antibiotica dankzij combinatie smaXtec en drenchen

Als voorbeeld van een gezondheidsprobleem noemt Lohuis mastitis. “Vanuit de robot krijgen we al veel informatie over de uiergezondheid. Maar toch waren er teveel koeien waarbij we voor mijn gevoel net te laat acteerden. Dankzij smaXtec zie ik nu veel eerder of een koe mastitis heeft. Dit vanwege een typisch koortspiekje. Zo’n koe laat ik separeren, test ik met een vierkwartierenschaaltje en behandel ik met uiermint en een pijnstiller. Zo kan ik haar er zonder antibiotica doorheen trekken.”

“Ook drenchen werkt. Afvalstoffen worden hierdoor sneller afgevoerd en de koe blijft vreten, ook omdat ze voldoende water binnenkrijgt”, vertelt Lohuis, die een elektrische drench heeft aangeschaft. “Ik ben nog zoekende naar een goed protocol, maar ik durf wel te zeggen dat we door de combinatie van smaXtec en drenchen minder antibiotica gebruiken, dus ook minder melk laten weglopen.”

Afkalftijdstip bepalen met smaXtec

Een andere functionaliteit van smaXtec waar Lohuis veel profijt van heeft is de bepaling van het afkalftijdstip. De bolus merkt aan een typische temperatuurdaling dat het afkalfproces start. De melkveehouder vertelt dat het systeem het vaak beter ziet dan hijzelf.

“Ik had een koe waarvan smaXtec nog niet aangaf dat ze zou gaan afkalven. Maar ik zag dat de banden al los waren en zette de koe in de afkalfruimte. Na een week was er nog niks gebeurd en heb ik de koe maar weer teruggezet bij de droge koeien. En prompt kreeg ik van smaXtec een melding dat het afkalfproces was begonnen. En dit klopte. Ook had ik een koe dit totaal geen uier had, maar waarvan ik toch een afkalfmelding kreeg. En terecht.”

De veehouder vindt het belangrijk de koeien niet onnodig lang in de afkalfruimte te laten. “Hoewel ik er regelmatig opstrooi, is de infectiedruk er hoger. Bovendien is het voor de koeien beter dat ze in de groep lopen. Dan drinken en vreten ze ook beter.”

Nog beter op het juiste moment insemineren

Wat is het effect van smaXtec op de tochtdetectie, de reden waarom Lohuis op zoek ging naar een systeem als dit? “Dat gaat goed. We kunnen nu secuurder op het juiste moment insemineren. Met een groen balkje geeft het systeem het ideale inseminatiemoment aan. Maar smaXtec helpt me met meer zaken op het gebied van vruchtbaarheid en insemineren. Ziet het systeem bijvoorbeeld dat een koe die als drachtig te boek staat toch weer twee keer tochtigheidsverschijnselen vertoont met een cyclusperiode ertussen? Dan krijg je het advies deze koe nog eens te laten controleren op drachtigheid. Zo haal je een vroegtijdige verwerper eruit. We scannen hier alle koeien op 35 dagen, maar als de koe kort daarna het kalf er heeft uitgegooid kun je je toch vergissen. Kom je er dan op het moment van droogzetten achter dat er geen kalf in zit, dan is het een dure koe.”

Sinds kort zet Lohuis smaXtec ook in bij het jongvee vanaf dertien maanden. “Zo krijgen we ook bij deze groep de tochtigheid beter in beeld. “Eerder hadden we een stier bij het jongvee lopen. Maar om niet afhankelijk te zijn van één stier insemineren we het jongvee nu ook”, aldus de veehouder, die vertelt dat tochtigheidsdetectie de enige reden is voor inzet van de bolus bij jongvee. “Qua gezondheidsproblemen hoeven we het niet te doen. Die komen sporadisch voor bij het jongvee.”

Niet zenuwachtig van smaXtec-meldingen

Als smaXtec een afwijking signaleert, krijgt de melkveehouder een melding. Lohuis vertelt dat hij daar niet zenuwachtig van wordt. “Je kunt maar beter weten dat er iets aan de hand is, dan dat er ongemerkt wat speelt dat voor schade zorgt. Nu krijg ik bijvoorbeeld nog wel eens een melding dat een koe niet in orde is vanwege blauwtong. Kenmerk van blauwtong is een lang aanblijvende verhoging en een daling van de herkauwactiviteit. Je kunt maar beter weten dat er wat speelt. Dan kun je de betreffende koe helpen. Dat doen we door te drenchen en met een pijnstiller.”

Al met al is de melkveehouder erg tevreden met smaXtec. “Ik zie het als een paar extra ogen en oren in de stal. We hebben eerder in de gaten of er iets aan de hand is en kunnen daarop acteren. Dat scheelt voor de diergezondheid en de vruchtbaarheid en dus voor de portemonnee.”

Tekst en beeld: Gerben Hofman