De wereldwijde zuivelmarkt staat onder grote druk. De melkproductie groeide in kwartaal 3 met 3,4%, de sterkste stijging sinds 2014. Daardoor komt meer melk de markt op dan verwerkt kan worden. Het effect hiervan is voelbaar bij Nederlandse melkveehouders, na maanden met goede marges volgen nu forse prijsdalingen.
Historisch snelle groei in de belangrijkste regio’s
De productie in de zeven grootste exportregio’s stijgt in 2025 naar verwachting naar 331 miljoen ton. Dat is 2,2% meer dan in 2024. Australië is het enige land dat niet bijdraagt aan dit overschot. Nieuw-Zeeland melkt tijdens de piek 4% meer melksolids. De Verenigde Staten boekten in oktober 3,7% groei. Argentinië stijgt naar verwachting met 9% in 2025. Ook Europa draagt stevig bij. Duitse, Franse en Nederlandse aanvoer lag in oktober duidelijk hoger dan vorig jaar.
Het verhaal achter de recordproductie
Een belangrijke oorzaak van de recordproductie in het derde kwartaal is een verschuiving in het afkalfpatronen als gevolg van blauwtong. Door deze virusziekte werden koeien moeilijker drachtig en daardoor schoof de melkpiek in de EU op. Toch ligt de grootste oorzaak bij de marge. Wereldwijd voerde men sneller en intensiever. Boeren hielden koeien langer aan vanwege lage vervangingsmogelijkheden. Daardoor bleven slachtcijfers laag en steeg de totale melkaanvoer verder. Buiten Europa, waar blauwtong niet opdook, is de melkproductie ook snel gestegen. De oorzaken hiervan zijn goede marges en gunstige weersomstandigheden. Het krappe aanbod van vervangingsdieren leidde ertoe dat melkveehouders hun koeien langer aanhouden en extra bijvoeren. De slachtcijfers bleven daardoor laag en boeren lieten koeien meer lactaties maken om te profiteren van goede kalververkopen.
In september slachtte de EU ongeveer 300.000 koeien minder dan een jaar eerder en de export van fokvaarzen viel vrijwel stil. Bovendien steeg de opbrengst per koe, zowel in kwantiteit als kwaliteit. Duitse melk bevatte in de zomer bijvoorbeeld iets meer vet en eiwit dan in 2024 en Deense melk liet in september ook een opvallende vetstijging zien. Een belangrijk verschil tussen Europa en landen buiten de EU is de afhankelijkheid van voerkosten. Europese boeren zijn over het algemeen minder afhankelijk van voerkosten dan boeren buiten Europa. Amerikaanse boeren profiteren daardoor sterker van de huidige lage voerprijzen. Zij hebben daardoor tijdelijk een sterkere concurrentiepositie.
Prijsdruk in Europa en Ierland
Sinds januari 2025 zien Ierse melkveehouders dalende melkprijzen. De gemiddelde ongewogen melkprijs zakte van 50,08 naar 39,17 cent per liter in oktober. Op het Europese vasteland bleven melkprijzen tot september stabiel. Daarna verlaagden A-Ware, Lactalis en FrieslandCampina hun prijzen fors. Het vertraagde effect van de melkprijzen hadden een vertraagde reactie van veehouders op de marktomstandigheden als gevolg.
De IFE-rohstoffwert is de theoretische waarde van melk, berekend door te kijken wat je zou verdienen als je die melk zou opsplitsen in boter en magere melkpoeder en deze producten tegen de huidige marktprijzen zou verkopen. Deze waarde is sneller teruggelopen dan de melkprijs die Nederlandse zuivelaars uitbetalen.Volgens RaboResearch betalen Nederlandse zuivelaars nog altijd 2 à 3 cent meer uit dan uit de spotmarkt haalbaar is.
Poederproductie stijgt snel
Door het grote melkvolume geven producenten de voorkeur aan producten met langere houdbaarheid. Daardoor stijgt de productie van magere melkpoeder met dubbele cijfers. Volle melkpoeder blijft achter en de export van magere melkpoeder groeit slechts licht. Dat komt deels door certificeringsproblemen in Algerije, de grootste exportbestemming van de EU voor magere melkpoeder. Het land importeerde 37% minder magere melkpoeder. Naarmate de voorraden boter en melkpoeder toenemen, is de belangrijkste vraag wanneer de kaasprijzen beginnen te stijgen. Dat zou een signaal zijn voor voorraadafbouw en herstel.
Voorzichtig herstel wereldwijd
Er zijn enkele vroege signalen van herstel. In de Verenigde Staten groeide de totale kudde het afgelopen jaar met 208.000 koeien. Dat kwam vooral door lagere slachtingen. In oktober leverden boeren voor het eerst meer koeien aan dan in dezelfde maand een jaar eerder. Daardoor wordt duidelijk dat de lagere Amerikaanse melkprijs effect begint te krijgen. Ook in Nieuw-Zeeland beweegt de markt. Fonterra verlaagde eind november de melkprijsverwachting. Op termijn kan deze bijstelling invloed hebben op de Nieuw-Zeelandse melkproductie. Daarnaast lijkt de sterke productiegroei in Zuid-Amerika af te zwakken. Deze regio veroorzaakte in het tweede kwartaal nog grote overschotten. Nu liggen de groeicijfers echter weer op enkele procenten. Ten slotte toont Ierland lichte verbetering na maanden van dalende melkprijzen. Dit herstel is nog pril, en het natte weer speelt daarbij bovendien een remmende rol.
Waar moeten melkveehouders nu op letten?
De komende periode vraagt om scherpte. De EU-voorraden boter en melkpoeder lopen namelijk verder op. Daardoor is de belangrijkste vraag wanneer de kaasprijzen weer stijgen. Zodra dat gebeurt, kan de voorraadafbouw beginnen. Daarna kan een bredere prijsherstelbeweging volgen.
Ook in de Verenigde Staten ontstaat een belangrijk signaal. De lagere melkprijs heeft daar al invloed op het aantal koeien en op de slachtingen. Als deze trend aanhoudt, kan dit het begin zijn van herstel. In de EU blijft het echter afwachten of de dalende melkprijs een vergelijkbaar effect krijgt.
Huidige situatie voor Nederlandse melkveehouders
Tot en met oktober 2025 profiteerden Nederlandse melkveehouders van een gunstige melkprijs en relatief stabiele mestkosten. Dit betekent een verbeterde liquiditeit waardoor veel bedrijven opnieuw investeren in grond, locaties en automatisering. Het komende half jaar wordt waarschijnlijk uitdagender. De mestkosten kunnen iets stijgen en de melkprijs staat onder druk. In de winter verschuiven meststromen vooral van opslag naar opslag, waardoor prijzen minder bewegen. De aanpassingen in de gebruiksnormen en het weer in de komende lente bepalen vervolgens het kostenniveau voor het nieuwe uitrijseizoen.
De huidige boerderijmelkprijzen en de blijvende druk op de mestmarkt kunnen de liquiditeit aantasten. Toch hebben veel bedrijven dankzij de goede omstandigheden in 2025 een buffer opgebouwd. Daarom draait de komende periode om strakke liquiditeitsplanning. Let daarbij op melkprijzen, mestkosten, voorjaarswerkzaamheden en mogelijke belastingdruk over 2025.
Bron: Rabobank
