Voor de Europese zuivelmarkt breekt een dynamische periode aan, waarin zowel productie, vraag als internationale concurrentie ieder een belangrijke rol spelen. Dat valt af te leiden uit het rapport EU Agricultural Outlook 2025-2035 dat vorige week verscheen.
De EU Agricultural Outlook geeft middellange termijn-verwachtingen voor landbouwmarkten en inkomens in de EU tot 2035. Het dient als basis voor beleids- en scenario-analyses, maar het is geen exacte voorspelling van marktontwikkelingen vanwege onzekerheden zoals klimaatverandering en geopolitieke spanningen, zo melden de makers, economen van de EU.
Melkprijzen blijven relatief hoog
Voor wat betreft de melkveehouderij binnen de EU blijven de vooruitzichten goed. De winstmarges voor EU-melkveehouders waren in 2024-2025 gemiddeld relatief hoog, dankzij stabiele melkprijzen en gematigde kosten. In de tweede helft van 2025 daalden de prijzen voor boter, magere melkpoeder en volle melkpoeder echter scherp, wat een neerwaartse correctie van de ruwe melkprijzen in de komende maanden voorspelt. Toch blijft de verwachting dat de melkprijzen tussen 2025 en 2035 relatief hoog blijven. Dit gestuwd door sterke binnenlandse en wereldwijde vraag naar zowel melkvet als eiwitrijke producten. Het afnemen van de inflatie en de stabilisatie van energie- en voerkosten kan de druk op de marges van melkveehouders verlichten.
Productie en gehaltes stijgen
De EU-melkproductie stijgt naar verwachting licht, ondanks een kleiner wordende melkveestapel. Deze krimp in de veestapel wordt gecompenseerd door een hogere melkproductie per koe. De melkproductie stijgt dankzij verbeterde voertechnologieën en genetische vooruitgang. In sommige Oost-Europese landen, zoals Polen, zijn de melkproductie en productiviteit de afgelopen tien jaar sterk gestegen, terwijl in andere landen, zoals Frankrijk, de productie beperkt werd door een daling van het aantal koeien.
Ook de vet- en eiwitgehaltes van melk zullen naar verwachting jaarlijks licht toenemen, wat nieuwe kansen biedt voor het produceren van hoogwaardige zuivelproducten. Door hogere productiviteit kan de EU-zuivelsector bovendien een grotere bijdrage leveren aan milieudoelen, zo stellen de makers van het rapport. Strengere nationale beleidsmaatregelen om stikstof- en broeikasgasemissies te verminderen, kunnen leiden tot een beperkte krimp van de melkveestapel, maar technologische en genetische verbeteringen helpen de negatieve effecten van klimaatverandering te compenseren.
Wereldwijde handelsstromen
De wereldwijde vraag naar zuivelproducten zal het komende decennium aanzienlijk toenemen. Economische groei en een hogere vraag naar dierlijke eiwitten in ontwikkelingslanden zijn hier een belangrijke oorzaak van. India en Pakistan blijven grote melkproducenten, maar hun import- en exportstromen blijven beperkt. Tegelijkertijd investeren landen als China in eigen productie om zelfvoorzienend te worden.
Traditionele exporteurs zoals de EU en Nieuw-Zeeland hebben beperkt groeipotentieel in volume, maar kunnen wel waarde toevoegen door zich te richten op hoogwaardige producten. De EU blijft een belangrijke speler met stabiele exportvolumes, terwijl Nieuw-Zeeland naar verwachting de grootste exporteur op volumebasis wordt. Ook de VS kunnen hun wereldmarktpositie de komende tien jaar aanzienlijk versterken.
Zuivelverwerking en productmix
Stijgende gehaltes in de melk bieden verwerkers de mogelijkheid om zich te richten op producten met hogere toegevoegde waarde. Kaas blijft de drijvende kracht achter de Europese zuivelproductie en de vraag daarnaar blijft groeien, zo is de verwachting. Ook wei-producten winnen terrein, mede door de stijgende vraag naar eiwitrijke en functionele producten. Boter en magere melkpoeder zullen licht toenemen in vraag, terwijl de productie van volle melkpoeder juist daalt vanwege prijsdruk en afnemende vraag op belangrijke exportmarkten. De productie van verse zuivelproducten zal over het algemeen licht dalen, met uitzondering van yoghurt en room. Laatstgenoemde producten zullen naar verwachting juist iets groeien door veranderende consumptiepatronen.
Consumentenvoorkeuren spelen een steeds grotere rol. De vraag naar eiwitrijke, vetarme en functionele zuivelproducten groeit, mede door een vergrijzende en gezondheidsbewuste Europese bevolking. Plantaardige alternatieven winnen langzaam terrein, maar zuivelproducten blijven een belangrijke eiwitbron in het Europese dieet.
Toekomstige uitdagingen
De EU-zuivelsector wordt de komende jaren geconfronteerd met een aantal onzekerheden. Geopolitieke spanningen kunnen handelsstromen verstoren, terwijl klimaatverandering de kwaliteit en beschikbaarheid van voer beïnvloedt. Uitbraken van dierziekten zoals blauwtong of mond- en klauwzeer blijven een potentieel risico, maar de effecten kunnen door overheidsmaatregelen worden beperkt. Daarnaast neemt de wereldwijde concurrentie toe door opkomende markten en toenemende productie in Azië, waardoor traditionele exporteurs strategisch moeten inspelen op veranderende markten.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: EU en Gerben Hofman
