In het groene kleigebied vlakbij het Groningse Bedum ligt het melkveebedrijf van vijftigers Harm en Marjan van der Giezen. Tien jaar geleden konden ze hier helemaal opnieuw beginnen, ze kozen toen voor een melkrobot. ‘Vooroplopen hoeven we niet, maar we willen wel met de tijd mee’, vertelt Marjan.
‘In die tijd moest je goed zoeken om iemand in de buurt te vinden die kon helpen bij een storing als je van huis ging. Nu krijg je een melding op je smartphone en kun je zelf het meeste oplossen, waar je ook bent. We leven toch in een prachtige tijd?’
Zittend aan de keukentafel blikken ze samen terug. Vroeger was je je hele administratie kwijt als je PC crashte, nu is alles netjes opgeslagen in de cloud. Tegenwoordig kun je ook met je pinpas contactloos betalen en op je mobiele telefoon overal en altijd je bankzaken regelen. Of het veilig is? ‘Zolang ik zelf mijn geld overmaak gaat het goed’ grapt Harm. Hij vervolgt op serieuzere toon: ‘Wat kan iemand anders met al mijn gegevens? Ik maak me geen zorgen zolang ik zelf kan beslissen’.
Toestemming geven
Ook in het bedrijf wordt een schat aan data verzameld. Marjan: ‘Als ik toestemming geef om mijn data te gebruiken om een goed rantsoen te berekenen, ga ik ervan uit dat het alleen daarvoor wordt gebruikt en alleen voor ons. Maar er is ook een benchmark, er wordt een gemiddelde berekend. Dat betekent dat mijn gegevens verder worden verwerkt. Dat geeft niet, als het daarbij blijft en ik er zelf ook baat bij heb. We machtigen allerlei partijen op verschillende manieren. Houden mappen bij met wachtwoorden. Geen idee wat het ons nu allemaal kost en wie waarvoor betaalt. Je zet een vinkje of een handtekening, maar weet niet wat er mee gebeurt.’
Tijdens het gesprek wordt Harm gebeld door zijn robot: de machine staat stil. Hij logt met zijn mobiel in op zijn computer en start hem opnieuw op.
Ruwe data is van de boer, bewerkte data blijkbaar niet meer. Bewerkte data is geld waard, merken Harm en Marjan op. ‘Kijk, als de data van de tractor naar de leverancier gaat in ruil voor ons gemak, dan is dat echt heel handig. Wat er bij ons niet in kan, is dat we afstand doen van onze data door gebruik van die apps. De data blijft toch van ons? Het zou mooi zijn als JoinData dat kan omdraaien. Wij willen betalen voor de applicaties, want daar stoppen de applicatiebouwers veel tijd in. Maar de data is van de boer!’
Het belang van de ondernemer
Juist daarom is de coöperatieve grondslag van JoinData belangrijk. Marjan: ‘Het voelt anders als veehouders dit met elkaar organiseren dan dat de industrie dat doet, of een instelling. Maar vanuit de boeren is dat lastig, want wij hebben geen verstand van deze complexe materie. We hebben dus mensen nodig met kennis van ICT en data, die deze ontwikkeling aan kunnen jagen. De veehouder moet wel vertrouwen hebben dat het belang van de sector, maar ook het belang van de individuele veehouder is gewaarborgd. Zonder vertrouwen mislukt het hele project. Natuurlijk hebben we profijt van deze ontwikkelingen, maar we zijn ook alert.’ JoinData kan volgens Marjan veel betekenen als het gaat om gemak en op de juiste tijd goed advies kunnen krijgen: ‘Data kan daarbij zeker helpen. De techniek is er, denk aan blockchain. Je kunt in allerlei processen merktekens meegeven, zodat je precies kunt zien waar de data vandaan komt en waar het voor gebruikt mag worden. We zijn enorm gebaat bij goede borging in de keten. De huidige technologie kan ons daar echt bij helpen.’
Moeiteloos sommen ze de toepassingen op. Je kunt in de melk al meten of koeien ziek zijn of tochtig. Specifiek bemesten kan, met de nieuwste apparaten. Als een silo zelf weet wanneer hij leeg is, kan hij ook zelf bestellen. Harm vertrouwt dat nog niet meteen: ‘Als ik het niet zelf heb ingevuld, vraag ik me af of het wel klopt en wil ik het kunnen controleren. Ik wil eerst zien dat het werkt!’
Verduveld makkelijk
De techniek gaat ook zo immens snel, het is amper bij te houden. Geen idee waar het heen gaat. Steeds vaker is het dilemma: wat kost het en wat levert het op? In hun ervaring is het nu nog vaak te duur en veel te ingewikkeld. Data met elkaar laten communiceren klinkt simpel, maar in de afgelopen 20 jaar is het al vaak geprobeerd en weer gestrand. Waarom? ‘Doordat systemen niet met elkaar kunnen praten.’ zegt Marjan. ‘Het is tijdrovend en lastig. Bedrijven en ondernemers moeten afstappen van hun eigen dialect en dezelfde standaardtaal gaan praten. Dat doe je alleen als je de voordelen ziet en het moet verduveld makkelijk zijn. Ik noem dat Harm-proof. Veehouders zijn duizendpoten. Ze moeten hun veestapel gezond houden, melk produceren, boekhouding bijhouden, borging op orde hebben. Hoeveel tijd en energie hebben ze dan nog over voor andere zaken?’
JoinData moet er ook voor zorgen dat niet alleen grote partijen beschikken over deze data, maar juist ook de kleine innovatieve bedrijven. Bijvoorbeeld de dierenarts, die een eigen app heeft gemaakt waar data niet automatisch wordt ingelezen omdat dat te duur is. Nu voeren ze de gegevens nog een keer in, speciaal voor hem. ‘Een extra afslagje op de datasnelweg van JoinData voor de dierenarts zou ons veel werk schelen’, zegt Harm. ‘En dan ga ik ervan uit dat die snelweg veilig is, want daar kan ik niet mee bezig zijn. En dat er alleen mee gebeurt waar ik toestemming voor heb gegeven.’
Samenwerken
Marjan vraagt zich hardop af waar de scheidslijn ligt van data die je vrij met elkaar deelt en gegevens waar niemand anders iets mee te maken heeft. Tijdens een bedrijfsbezoek in de Verenigde Staten bleek tot haar grote verbazing dat de buurman daar niets mag weten omdat hij als concurrent wordt gezien. ‘Wij slaan misschien wel door in het samenwerken, en geven concurrentiegevoelige informatie te makkelijk weg. We zijn als veehouders nog op zoek naar de juiste weg, maar we investeren veel in werkgroepen en leren van elkaar. Dat gaat allemaal in vertrouwen. Iedereen kampt toch met dezelfde uitdagingen.’
Iedereen meedoen
Of openheid altijd gunstig is betwijfelt Harm. ‘De vakantieprijzen veranderen online al helemaal vanzelf als meer mensen geïnteresseerd zijn. En de prijs van een patatje stijgt vanwege het droge weer meteen met 25 cent, terwijl de aardappelen nog lang niet geoogst zijn. Dat kan ook met onze data gebeuren!’ Hierop zelf grip houden vinden ze daarom belangrijk. Maar die digitale snelweg wordt volgens het echtpaar niets als de boer zijn data er niet aan toevertrouwt. ‘Zoiets kan niet door 10% van de ondernemers gedragen worden. Om het goed te kunnen onderhouden, moet iedereen mee doen. Dan is het ook qua kosten te overzien.’
Marjan pleit voor samenwerking: ‘Als je naar het grotere geheel kijkt, als sector, kun je deze ontwikkeling niet loslaten. Het zijn woelige tijden en er is veel te doen, te bewijzen, te borgen. We kunnen nog beter worden en data kan ons helpen. Misschien kunnen we er zelfs wel geld aan verdienen. Als dat geld binnen de sector blijft kan niemand tegen JoinData zijn.’
Bron: Join-data
