Met de komst van een open source-netwerk krijgt de agrarische sector een nieuw zetje in de richting van toegankelijke en geoptimaliseerde precisielandbouw. Dejan Postgens kreeg dit, samen met CIVON, Agro-Innovatiecentrum De Marke en De Innovatie Coöperatie, voor elkaar in de Liemers en de Achterhoek. Deze kartrekkers slaagden erin om een vrij beschikbaar en dekkend RTK (Real-Time Kinematic)-GNSS-netwerk kosteloos aan te bieden aan alle agrarische ondernemers in de regio. Op 15 april presenteerden zij het open source-netwerk voor precisielandbouw tijdens de demomiddag bij Agro-Innovatiecentrum De Marke in Hengelo (GLD).
De agrarische sector heeft het voortdurend over ‘duurzaam boeren’. Maar hoe dat precies moet, is vaak nog een grote vraag. Ellen de Lange, innovatiemakelaar bij De Innovatie Coöperatie, gelooft dat de komst van een vrij beschikbaar RTK GNSS-signaal hieraan een belangrijke bijdrage levert. Een open source-netwerk bespaart agrariërs namelijk niet alleen geld, maar maakt duurzame precisielandbouwtechnieken ook een stuk laagdrempeliger. De techniek zelf is niet geheel nieuw, maar de manier van samenwerken is dat absoluut wel. De Lange noemt het open source-netwerk daarom ook een ‘sociale innovatie’, typerend voor het karakter van de Liemers en de Achterhoek.
Vrij beschikbaar GPS-systeem
Een RTK (Real-Time Kinematic) GPS-signaal helpt agrariërs om precies te werk te gaan. Deze techniek gebruikt correctiesignalen van een referentiestation, waardoor landbouwmachines tot op twee centimeter nauwkeurig worden aangestuurd. Dit draagt in grote mate bij aan de optimalisering van de precisielandbouw.
Dejan Postgens, initiatiefnemer van het project, begon zo’n jaar geleden met de opbouw van het netwerk in de Liemers en de Achterhoek. In de regio zijn inmiddels vijf stations operationeel: in Baak, Barlo, Geesteren, Nieuw-Wehl en Ulft. Elk station is herkenbaar aan een unieke code, opgebouwd uit “NLD” gevolgd door de beginletter van de locatie – zoals NLDU, NLDN en NLDG. Sinds kort schakelt het systeem automatisch tussen de verschillende basisstations, afhankelijk van waar de trekker zich bevindt. Zo is altijd het sterkste signaal beschikbaar voor precisiewerk in het veld.
Voor de regio Groenlo en Winterswijk wordt nog gezocht naar aanvullende locaties. Niet omdat de dekking daar ontbreekt, maar om het netwerk extra robuust te maken voor het geval een station uitvalt. “Mijn doel is een landelijk dekkend netwerk,” zegt Postgens.
Laagdrempelig beginnen dankzij open source-netwerk
Precisielandbouw hoeft niet groots of ingewikkeld te zijn. Juist het open source-netwerk maakt het mogelijk om laagdrempelig te starten, op een schaal en tempo die past bij het agrarische bedrijf. Jan Abbink, agrarisch ondernemer en een van de kartrekkers van het netwerk, ziet vooral voor melkveehouders grote kansen. “Dit is bij uitstek een groep waarvoor precisietechniek nog niet vanzelfsprekend is,” zegt hij. “Sommigen krijgen een tijdelijk proefabonnement aangeboden, en zodra dat stopt, stoppen zij ook. Dit is een gemiste kans. Je moet erin groeien, dit leer je niet in één dag. Het open source netwerk kan daarin het verschil maken, omdat je zonder extra kosten kunt blijven oefenen, leren en experimenteren.”
De belangstelling groeit inmiddels in rap tempo. Steeds meer agrariërs, in zowel de melkvee- als akkerbouwsector, zetten hun eerste stappen in precisielandbouw. De technieken variëren van eenvoudige GPS-stuursystemen tot gerichte spuittechniek en zelfs droneapplicaties. Alles met als doel om efficiënter te werken, het middelengebruik te verlagen en de bodem beter te beschermen.
Zelfbouw open source GPS-systeem
Tijdens de demomiddag zijn er diverse demonstraties getoond. Zo liet akkerbouwer Bas Beuwer uit Baak zijn zelfgebouwde open source GPS-systeem in actie zien. Met dit systeem kan hij zijn trekker autonoom over een RTK-gestuurde lijn laten rijden. De opstelling bestaat uit een RTK-ontvanger, een IMU (een combinatie van een gyroscoop, versnellingsmeter en kompas), en open source printplaten. De ontvanger bepaalt de exacte positie van de trekker, terwijl de IMU de richting en helling bijstuurt. De signalen worden omgezet in elektrische aansturing van het stuurmechanisme, naar links of naar rechts, afhankelijk van de afwijking. Samen zorgen ze ervoor dat het systeem nauwkeurig corrigeert en automatisch stuurt. De besturing van Beuwer draait via een Windows-tablet die via een netwerkkabel verbonden is met de printplaat en RTK-ontvanger. Maar Beuwer zegt ook: “Dit kan net zo goed met een laptop of zelfs een telefoon.”
Beuwer is enthousiast over het open source GPS-systeem. “Het leuke is dat er bijna dagelijks updates beschikbaar komen,” vertelt Beuwer. “Er is altijd wel een agrariër die weer wat slims heeft bedacht, en dat wordt dan ook door anderen opgepikt. Natuurlijk gebeurt het wel eens dat een update niet werkt zoals je wilt, maar meestal loopt het gewoon goed. De mogelijkheden zijn eindeloos. Het enige wat je nodig hebt, is een beetje zin om te klussen.”
Het systeem van Beuwer, dat hoofdzakelijk bestaat uit een tablet, een hydraulisch ventiel, printplaten en bekabeling, kwam voor hem uit op zo’n drieduizend euro. “Om dit te realiseren, hoort het er ook bij dat er af en toe een printplaat sneuvelt omdat je het solderen nog niet helemaal onder de knie hebt, of dat je een kabel verkeerd monteert en even met je handen in het haar zit. Maar dat hoort er allemaal bij. En toch heb ik er inmiddels al heel wat uren profijt van gehad. Ik vind het de investering meer dan waard.”
Precisie op grote hoogte
Ook de potentie van drones in de landbouwsector werd aangestipt op De Marke, met als voorbeeld de geavanceerde landbouwdrone DJI Agras T50 van Jelle Te Winkel. Deze drone kan in de toekomst worden ingezet voor gerichte toepassingen. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsgericht bestrijden van onkruiden, insecten of schimmels en het onderzaaien van bijvoorbeeld mais.
“Als ik ridderzuring uit een perceel wil halen, begin ik met een kleinere drone waarmee ik het veld in kaart breng,” vertelt Te Winkel. “Op basis van de gemaakte beelden en taakkaarten selecteer ik de plekken met ridderzuring. Die kaarten laad ik vervolgens in bij de DJI Agras T50.” Dankzij deze voorbereidingen kan de drone op slechts anderhalve meter hoogte zeer gericht spuiten, met een minimale werkbreedte van vijf meter. Een software-update die momenteel in ontwikkeling is moet het mogelijk maken om de beide spuitarmen afzonderlijk aan te sturen wat de werkbreedte kan halveren. Maar Te Winkel is ook realistisch: “Natuurlijk zien we idealiter dat deze breedte nog verder verkleint wordt. Maar het is al een stuk beter dan de bespuiting van een vol veld. Daarbij is deze techniek ook goedkoper dan een volle veldspuit.”
Hoewel het gebruik van dit type drone op dit moment nog beperkt wordt door wet- en regelgeving, zijn er ook ontwikkelingen gaande. De DJI Agras T50 valt onder de Europese dronecategorie voor ‘specifieke operaties’ en wordt in Nederland juridisch gezien als een ‘luchtvaartuig’. En omdat spuitwerkzaamheden door vliegtuigen in Nederland verboden zijn, geldt dat verbod ook voor dit type drone wanneer het gaat om chemische middelen. Lichtere drones mogen wél vliegen en bijvoorbeeld mechanisch zaaien of spotbespuitingen met biologische middelen uitvoeren. “Ik verwacht dat er eind dit jaar meer ruimte komt om met deze drone de lucht in te mogen,” legt Te Winkel uit. Hij werkt daarom aan een officieel handboek voor toelating. Maar of hij dan ook daadwerkelijk mag spuiten, dat lijkt er nog niet in te zitten. Tot die tijd blijft het voor veel toepassingen dus nog toekomstmuziek.
De praktijk laat echter nu al zien dat er potentie zit in deze technologie. Te Winkel zegt: “Op een perceel van zes hectare moest ik maar driehonderd vierkante meter behandelen. Dan wil je niet het hele veld spuiten. Deze drone kan veertig liter vloeistof meenemen, dat maakt hem uitermate geschikt voor precisiewerk.” Juist bij dit soort toepassingen kan een nauwkeurig en stabiel RTK-signaal uitkomst bieden. De drone moet exact weten waar hij zich bevindt om op plantniveau te kunnen werken. Dat maakt het open source RTK-netwerk voor veel agrariërs extra waardevol. Het biedt toegang tot betrouwbare positiedata zonder hoge kosten of ingewikkelde infrastructuur.
Bekijk de video
Tekst en beeld: Annabel Klein Woolthuis
