Afgelopen augustus bereikte melkkoe Anita 181 een bijzondere mijlpaal: 100.000 liter melk. Daarmee is ze de elfde honderdtonner op melkveebedrijf Mts. Hartjes-Buurke in het Groningse Appingedam. Lisa en Wilfred Hartjes runnen een veestapel van 95 melkkoeien en 50 stuks jongvee. “Voor je het weet is het zover,” vertelt Wilfred. “Ze heeft het gehaald met twee hoefjes in de neus.”
De volledige veestapel op het melkveebedrijf van de maatschap Hartjes-Buurke is roodbont, met een enkele Brown Swiss-kruising.Het rollend jaargemiddelde is op dit moment 10.133 kg melk met 4,53 procent vet en 3,65 procent eiwit. De afgelopen drie jaar lag het vervangingspercentage gemiddeld rond de 18 procent. De laatste monstering was een groot succes, naast de mijlpaal van Anita 181 behaalde een andere koe de grens van 10.000 kilo vet en eiwit.
No-nonsense koe
Anita 181 is in veel opzichten een typische ‘no-nonsense’ koe, zoals Wilfred Hartjes het zelf omschrijft. Ze valt nauwelijks op in het koppel, en misschien is juist dát haar kracht. “Ze blijft maar melk geven. Ze zit inmiddels op dag 415 van haar achtste lactatie en geeft nog altijd zo’n 36 liter per dag,” vertelt hij. Dat Anita deze achtste lijst zo goed doorkomt is opvallend, omdat de productie bij de vorige lactatie erg achterbleven. Daarnaast werd ze voor deze lactatie laat drachtig vanwege blauwtong. “We dachten dat het dit jaar niet zou lukken met die 100.000 liter, maar ze ging als een komeet.”
Anita is inmiddels elf jaar oud. Haar melkproductie ging de afgelopen jaren met pieken en dalen. Twee jaar geleden scoorde ze nog 122, terwijl ze vorig jaar opvallend laag zat met een lactatiewaarde van 68. “We weten eigenlijk niet wat er toen aan de hand was,” zegt Wilfred. “Ze had een dik hakje, maar verder konden we niets vinden.” Dit jaar is de productie weer uitstekend, met een lactatiewaarde van 126.
Van sterke koe naar Sterkoe
Anita 181 draagt het predicaat Sterkoe 1. Dat betekent dat ze op negenjarige leeftijd voldeed aan strikte eisen: een gemiddelde lactatiewaarde van minimaal 105 over alle lijsten én tijdens de keuring minimaal 85 punten behalen voor de uier en het algemeen voorkomen.
Voor het predicaat Sterkoe 2, dat voor koeien van twaalf jaar en ouder geldt, zijn de eisen gelijk. Maar of Anita dat predicaat ook haalt, is nog maar de vraag. Door de lage lactatiewaarde van vorig jaar is haar gemiddelde flink gezakt. “Sterkoe 1 was nog haalbaar doordat ze daarvoor constant boven de 105 zat, maar Sterkoe 2 wordt lastig,” denkt Hartjes. “Ze is er volgend jaar oud genoeg voor, maar ze zal het wat cijfers betreft waarschijnlijk net niet halen.”
Roodbonte selectie en écht weiden
Langlevende en gezonde koeien komen niet vanzelf. Op het bedrijf van Lisa en Wilfred Hartjes wordt al sinds 1999 gewerkt met het aAa-systeem. “Dat zie je echt terug in de veestapel,” vertelt Wilfred Hartjes. “Ze zijn misschien niet de grootste, maar wel uniform en sterk gebouwd.” De selectie gebeurt nauwkeurig, met behulp van een door Lisa ontwikkeld Excel-systeem waarin alles wordt bijgehouden “Op basis van de aAa-code kunnen we precies uitkiezen welke stier het beste bij de koe past. Gezondheid is daarin een belangrijk criterium. We gebruiken uitsluitend roodbonte Holsteiners, dat is soms wel een extra uitdaging.”
Ook voeding speelt een cruciale rol. “We proberen continu de zwakste schakel te vinden en te verbeteren,” legt de melkveehouder uit. De melkkoeien krijgen een uitgebalanceerd rantsoen. Het jongvee wordt intensief en zorgvuldig opgefokt. “We beginnen snel met drie liter melk per keer, iets dikker dan normaal – zo’n 160 gram – om de opstart goed te laten verlopen. Na 3 dagen komt daar een soort ‘smulmix’ bij met wat ruwvoer erin. Daarna schakelen we op naar pensbrok en vervolgens naar kalvergroeibrok.”
Het jongvee verblijft de eerste zes maanden in een aparte afdeling in de jongveestal met eigen mestkelder en ventilatie, waarna ze verhuizen naar de reguliere jongveestal tot aan het afkalven. Ook weidegang is een belangrijk onderdeel van de bedrijfsvoering. “Alle koeien gaat naar buiten. We doen al jaren aan Nieuw Nederlands Weiden. Jonge dieren vanaf negen à tien maanden gaan twee weken naar buiten, oudere dieren blijven de hele zomer buiten. Zo leren ze echt wat weiden is.”
Volgende generatie succeskoeien
Anita 181 heeft twee dochters op het bedrijf. Met de oudste – inmiddels op weg naar de 35.000 liter – gaat het qua prestaties erg goed. Haar lactatiewaarden zijn hoog: 95 als vaars, 111 in de tweede lijst en nu 104. De tweede nakomeling blijft nog wat achter in productie. De rest van de kalveren van Anita 181 waren stiertjes.
Dat Wilfred en Lisa inzetten op duurzame koeien, blijkt ook uit het aantal honderdtonners op het bedrijf. Met Anita 181 staat de teller op elf. En er staan alweer nieuwe in de wachtrij. “Bij de volgende monstering verwacht ik nummer twaalf. En bij de monstering daarna verwacht ik nummer dertien. Daarna zal het wel weer even duren,” vertelt Hartjes. “We hebben nu een piek.”
| Vader | Dagen | Kilogram melk | % Vet | % Eiwit | Kilogram V + E | |
| Mariahoeve Anita 181 | Kallisto Red | 2.894 | 100.724 | 4,03 | 3,61 | 7.698 |
En dat is nummer twaalf
Kort na honderdtonner nummer elf, Anita 181, tikte nummer 12, Harmonie 89 de 100.000 liter aan!
Uw honderdtonner in deze rubriek?
Heeft u recent een honderdduizendliter koe gehad en vindt u het leuk om haar in deze rubriek te laten zien? Laat het weten via melkveebedrijf@prosu.nl en we nemen contact met u op. Wie weet staat uw honderdtonner hier volgende maand.
Tekst: Esmee Groot Roessink
Beeld: mts. Hartjes-Buurke
